اولین عکس سلفی جهان در کجا گرفته شد؟ - صندلی و تلفن

به گزارش صندلی و تلفن، سلفی گرفتن امروزه به یکی از عادات روزمره در جهان تبدیل شده است. عادتی که هواداران بسیاری دارد و مورد انتقاد های فراوانی قرار می گیرد، اگر چه این رفتار فردی پیامد ساخت موبایل است، ولی امری تازه و به تعبیری خلق الساعه نیست، زیرا با اندکی جست و جو در تاریخ می توان به نتایج جالبی دست پیدا کرد.

به گزارش همشهری، مثلا وقتی در جمعی وارد می شویم بعید نیست فرد یا افرادی را نبینیم که در گوشی تلفن همراهش فرو نبرده و بی توجه به جمع نباشد.

سیری در متون قدیمی به ویژه آثار ادبی نشان می دهد که انسان در هر دوره شیفته کالا های مد روز شده دوران خود بوده و زمانیکه به آن کالا دست می یافته دائما خود را مشغول آن می ساخته است. یکی از کالا هایی که در گذشته های دور مانند گوشی های تلفن همراه امروزی هر انسانی را به خود مشغول می ساخته، آینه بوده است.

تصویری از خود نگری در آینه مربوط به یونان باستان

در جای جای ادبیات زبان فارسی به ویژه متون نظم می توان به المان آینه برخورد و مشاهده کرد که این کالای جادویی چه تاثیری در رفتار های فردی آن دوران داشته و به یکی از سوژه های مهم شاعران آن عصر بوده است.

استفاده از آینه و پرداختن نویسندگان و شاعران موجب شد تا آینه تبدیل به یک امر نمادین در حوزه های ادبی، اجتماعی، عرفانی و ... شود که همه این امور مربوط به یک الگوی رفتاری در خودنگری و به تعبیر امروزی سلفی گرفتن ریشه داشته است.

تا پیش از اختراع و فراوری این شی، هر انسانی دیدن چهره خود را کمتر تجربه نموده بود مگر تصویر غیر واضح در آب. اما اختراع آینه و فراوری انبوه تر آن به هر فردی این فرصت را می داد تا چهره خود را هر وقت که دوست دارد دیدن کند.

حال تصور کنیم دوره ای از تاریخ را که انسانی آینه ای خردیده و با خود حمل می نموده؛ حال می شود جمعی را تصور کرد که مثل اشخاص امروزی که موبایلی در دست دارند، آینه ای همراه داشتند و مانند انسان های امروزی که غرق گوشیش های خود هستند، غرق آینه خود بودند.

حزین لاهیجی شاعر سبک هندی سه قرن پیش در شعری محو شدگی افراد در آینه را به خوبی و هنرمندانه گزارش داده است.

بیخود از نشئه دیدار خودی می دانم / مست من! آینه را ساخته ای ساغر خویش!

قدیمی ترین آینه های دنیا

قدیمی ترین آینه کشف شده مربوط به 6000 سال قبل از میلاد در منطقه آناتولی بوده است. بعد از آن، آینه های کشف شده اند که در 4000 سال قبل از میلاد در منطقه بین النهرین ساخته شده بودند.

قدیمی ترین آینه کشف شده در مصر باستان نیز به حدود 3000 سال قبل از میلاد برمی شود. در ایران 3000 سال قبل و در زمان هخامنشیان، با صیقل دادن سنگ ها و فلزات، آینه هایی شفاف می ساختند که آثاری از این آینه ها در تالار آینه تخت جمشید به جای مانده است.

تصویر یک آینه برنزی مربوط به عصر باستان

قدیمی ترین آینه کشف شده در آمریکای جنوبی و مرکزی، به 2000 سال قبل از میلاد برمی شود. در چین نیز 2000 سال قبل از میلاد آینه ها را از فلز برنج می ساختند. اما این آینه ها یا آنچنان با فراوری زیاد همراه نبوده اند و فراوری انبوه آن طبق مستندات به دوران رنسانس مربوط می شود.

تاریخ و افسانه خودنگری و خوشیفتگی (نارسیسیم)

بعضی معتقدند جلوه گری در برابر آینه و گرفتن عکس های سلفی ریشه در عدم اعتماد به نفس افراد دارد و بعضی هم معتقدند که این دسته افراد به نوعی بیماری به نام نارسیسیم یا خود شیفتگی مبتلا هستند که بیت مذکور حزین لاهیجی اشاره به نظر گروه دوم یعنی خود شیفتگی دارد.

تابلوی نارسیس اثر میکل آنجلو مردیسی دا کاراواجو نقاش ایتالیایی

اینکه نارسیسیم چیست و ریشه اش به کجا بر می شود قصه و افسانه جالب دارد. در یونان باستان، پسر جوان زیبارویی بود که به عشق دلباختگان خود توجّهی نمی کرد و حتّی به الهه هایی که عاشق او بودند بی اعتنایی می کرد. تا اینکه روزی به کنار چشمه ای می رود و در هنگام آب نوشیدن، صورت خود را در آب می بیند و فریفتهٔ خود می شود.

برای آنکه خود را در آغوش بکشد، در آب می پرد و غرق می شود. خدایان به خاطر این ناکامی وی را به گل نرگس (نارسیسیوم) تبدیل می نمایند تا همیشه بر لب آب بروید و خود را نظاره کند.

خلق نخستین عکس سلفی تاریخ

طبق بعضی گزارش ها این طور به نظر می رسد که نخستین سلفی در تاریخ با دوربین عکاسی به وسیله ناصرالدین شاه قاجار و خانواده او به ثبت رسیده باشد. تصویری از سلفی ناصرالدین شاه قاجار ایران در شبکه های اجتماعی پرطرفدار شده است که به عقیده بسیاری نخستین سلفی دنیا در ایران و در دوره قاجار رخ داده است البته در این باره جای تحقیق در نقاط مختلف دنیا بسیار است.

ثبت نخستین عکس سلفی تاریخ به وسیله ناصرالدین شاه

گفته شده است که اولین سلفی به وسیله خانواده ناصرالدین شاه قاجار در سال 1923 گرفته شده است. او در این تصویر سعی نموده است همه خانواده را در یکی از تالار های کاخ گلستان جمع نموده و از روی آینه اقدام به گرفتن عکس سلفی نموده است.

سلفی نگاری پیش از اختراع دوربین عکاسی

ساخت و اختراع آینه قدمت دیرینی دارد، اما در دوران رنسانس بود که آینه های مقرون به صرفه تر و باکیفیت تر وارد بازار شدند و این یکی از بهانه هایی بود که هنرمندان را به خلق خودنگاره تشویق کرد.

خبرگزاری ایسنا هم طی گزارشی به خودنگاره های مشهور تاریخ به وسیله نقاشان نامی پرداخته و این احساس را بین آن ها آنالیز نموده است. در این گزارش آمده؛ خودنگاره ها همانند آینه ای عمل می نمایند که فکر هنرمند را آشکار می نمایند.

با وجود چنین آثار هنری، پس از گذشت چندین قرن و دهه می توانیم ببینیم هنرمندان خود را چطور در دیدگان مخاطبان به نمایش می گذاشتند. در ادامه با منتخبی از خودنگاره های مشهور آشنا می شوید:

آلبرشت دورر

این نقاشی مشهور دومین خودنگاره آلبرشت دورر محسوب می شود. او با پوشیدن کت خز گرانبهایی، مخاطبان را مجذوب خود می نماید. در سمت چپ این نقاشی، امضای او به همراه تاریخ خلق این اثر هنری را می بینیم. در سمت راست آن نیز عبارتی وجود دارد که این هنرمند خلق این خودنگاره در بیست و هشت سالگی اش را اعلام نموده است.

کت مجلل دورر به جایگاه اجتماعی بالای او اشاره دارد،، اما مهم ترین نکته در این خودنگاره نگاه خیره او و حالت دستانش است که تا حدی یادآور نقاشی مشهور سالواتور موندی است.

رافائل

هنرمندان رنسانس در ایتالیا دوست داشتند خودشان را در نقاشی های شلوغ بگنجانند. در واتیکان، چهره رافائل در کنار فیلسوفان به تصویر کشیده شده است. در فرسکو مکتب آتن اثر رافائل، واقع در موزه های واتیکان، افلاطون و ارسطو درباره ابدیت بحث می نمایند. با این حال در سمت راست این نقاشی، چهره رافائل را می بینیم که مستقیما به مخاطبان خیره شده است. در مجموع، در نقاشی هایی که تعداد نفرات زیاد است، شخصی که مستقیما به مخاطب خیره شده است، معمولا خود نقاش است.

رامبرانت

این خودنگاره یکی از آخرین آثار رامبرانت محسوب می شود و به سال 1659 یعنی 53سالگی این هنرمند بازمی شود. رامبرانت در آن موقع، مقطع دلپذیر زندگی را سپری می کرد.

این هنرمند به راستی استاد چیره دست در هنر خودنگاره محسوب می شد. او در مجموع حدود 100 اثر هنری از جمله تابلو نقاشی و طراحی خلق کرد. او در این خودنگاره، خود را صادقانه به تصویر کشیده است و حتی کوچک ترین چروک ها را نیز به نمایش گذاشته است.

دیه گو ولاسکز

ندیمه ها به عنوان اثری هنری محسوب می شود و در عین حال یک خودنگاره است. در بخش جلویی نقاشی، مارگاریتا و دو ندیمه ملکه به تصویر کشیده شده اند. در سمت چپ نقاشی نیز ولاسکز به عنوان نقاش دیده می شود.

در آن موقع، ولاسکز نقاش نخست دربار اسپانیا بود؛ موقعیتی که کسب آن برای هنرمندان افتخار بزرگی بود. با این حال، ولاسکز با گنجاندن تصویر خود در بین اعضای سلطنتی، تصمیم جسورانه ای گرفت.

تابلو نقاشی ندیمه ها یکی از مشهورترین شاهکار های تاریخ هنر و یکی از مرموزترین شاهکار های هنری به شمار می رود. ترکیب مبهم این نقاشی سوالات بسیاری را در فکر بیننده به وجود می آورد. از این رو ندیمه ها یکی از تابلو های نقاشی است که در بین تابلو های نقاشی غربی به طور گسترده مورد آنالیز و تحقیق قرار گرفته است.

انجلیکا کافمن

در قرن هجدهم میلادی بعضی از هنرمندان زن کوشش کردند به جایگاه برابر با همکاران مرد برسند. یکی از هنرمندان زن انجلیکا کافمن (Angelica Kaufmann)، نقاش سوئیسی بود که به همراه Mary Moser تنها اعضای اصلی زن آموزشگاه سلطنتی بریتانیا محسوب می شدند. این دو زن به ندرت در پرتره ها دیده می شوند و کافمن در خودنگاره بالا خود را در قالب یک هنرمند به تصویر کشیده است.

گوستاو کوربه

در این نقاشی یک اشراف زاده را می بینیم که به همراه خدمتکار و سگش با گوستاو کوربه نقاش فرانسوی در اطراف روستا دیدار نموده است. در نقاشی سلام آقای کوربه می بینیم که چطور این هنرمند دوست داشت خود را به عموم مردم نشان دهد.

در این نقاشی کوربه به عنوان مرد مستقلی به تصویر کشیده شده است که لوازم نقاشی به همراه دارد و می تواند در هر مکان توقف کند و طبیعت را نقاشی کند. او مرد ساده ای است که لباس ساده ای به تن دارد و پای پیاده راهی مقصد شده است.

آرنولد بوکلین

آرنولد بوکلین در این نقاشی در پی میراث یک هنرمند است. در پس زمینه این نقاشی، اسکلتی را می بینیم که سعی دارد با ویولنی که فقط یک زه دارد، ساز بنوازد. بوکلین در نقاشی به نحوی به تصویر کشیده شده است که گویی برای گوش دادن به نوای موسیقی دست از کار کشیده است.

این اسکلت در حقیقتا نمادی از مضمون memento mori است که در لاتین به معنای یادآور مرگ است و برای به تصویر کشیدن فانی بودن طبیعت هر چیز در دنیا، بار ها در هنر مورد استفاده قرار گرفته است. اما بوکلین از مرگ هراسی ندارد. او می داند پس از مرگ نیز آثار هنری که از خود بر جای گذاشته، ردی از وجود او در این دنیا خواهند بود.

وینسنت ون گوک

وینست ونگوگ هلندی یکی از مشهورترین هنرمندان فعال در حوزه خلق خودنگاره است. او بیش از 43 نقاشی و طراحی در مدت 10 سال خلق کرد. ون گوگ در بسیاری از این نقاشی ها حال و هوای خود در گذر زمان را به تصویر کشید. این نقاشی یکی از آخرین خودنگاره های ون گوگ است که در زمان حضور او در آسایشگاه خلق شده است.

تامارا د لمپیکا

تامارا د لمپیکا هنرمند لهستانی است که نماد زن مدرن در دهه 20 میلادی است. تامارا در بوگاتی سبز برای قرار گرفتن در جلد یک مجله آلمانی سفارش داده شد. د لمپیکا با استفاده از سبک آرت دکو خود را به عنوان یک زن مستقل به تصویر کشیده است.

رانندگی کردن او در این نقاشی نماد دیگری از استقلال اوست چراکه در دهه 20 میلادی به ندرت زنان می توانستند رانندگی نمایند.