هزاران اسم و تنها چند فراوری کننده - صندلی و تلفن

به گزارش صندلی و تلفن، شاید شما نیز به هنگام جستجوی قطعات کامپیوتری در فروشگاه های آنلاین، به کلمه OEM برخورده باشید. این سه حرف مخفف Original Equipment Manufacturer و به معنی سازنده اصلی قطعات است. در ادامه به آنالیز این نوع از محصولات می پردازیم.

واژه OEM بیشتر بر روی محصولاتی مشاهده می گردد که قیمتی کمتر از نسخه های غیر OEM، یا در اصطلاح محصولات Retail دارند و این سوال ایجاد می گردد که آیا این محصولات کیفیتی پایین تری دارند یا در آینده شما را با مشکل روبرو خواهند کرد؟

OEM چیست؟همانطور که اشاره شد این سه حرف مخفف Original Equipment Manufacturer بوده و به معنی سازنده اصلی قطعات است. در مفهوم این کلمه، کسی که محصول به او فروخته می گردد در نظر بوده است، نه کسی که محصول را می فروشد. با این شرح، نرم افزار یا سخت افزار OEM محصولی است که برای فروش به شرکت های فراورینماینده سیستم های کامپیوتری در نظر گرفته شده است تا آن ها بتوانند از آن در محصول نهایی خود استفاده نمایند.

در گذشته واژه OEM تنها به فراورینمایندگانی نسبت داده می شد که محصولات را برای فروش در اختیار سایر شرکت ها می گذاشتند تا با تغییر نام و بسته بندی، در بازار به فروش برسانند. اما با گذشت زمان، کاربرد این واژه گسترش یافت و شامل انواع مختلفی از برند ها شد که به روابط بین شرکت های فراورینماینده و مفهومی به نام Supply Chain در حوزه IT وابسته است.

این روابط موجب همپوشانی هایی هم در این حوزه می گردد و چندان غیر عادی نیست که یک شرکت هم OEM باشد و هم سیستم های آماده را به سایر شرکت های OEM بفروشد. این چنین روابط مبهمی، باعث می گردد نتوان مرز معینی برای طراح یک قطعه، فراورینماینده و فروشنده آن در نظر گرفت.

اما با توجه به تعریف OEM این سوال پیش می آید که آیا فروش چنین محصولاتی در بازار با برچسب OEM مجاز است؟ به دلیل اینکه محصولات OEM برای فروش به شرکت دیگری فراوری می شوند، به طور معمول بسته بندی مناسبی ندارند و اغلب در نایلون های پلاستیکی قرار گرفته اند. به همین دلیل است که فروشگاه های فیزیکی واقع در بازار، علاقه چندانی به عرضه قطعات OEM ندارند. اما در فروشگاه های آنلاین داستان متفاوت است و همواره افرادی هستند که به دنبال محصولات ارزان تر هستند. به دلیل نداشتن ویترین، ظاهر و بسته بندی هم برای این نوع فروشگاه ها چندان اهمیتی ندارد.

البته فروش این محصولات از نظر قانونی مسئله ای ندارد. اما ضروری است بدانید محصولاتی با برچسب OEM از مقررات خاصی پیروی می نمایند که شما با خرید این محصولات، باید آن ها را بپذیرید.

نرم افزارهای OEM

فراوری نمایندگانچند سالیست توسعه نرم افزار به صورت OEM بازارخود را پیدا نموده است و برنامه نویسان با طراحی یک نرم افزار یا بازی، قالب خام آن را به فروش می رسانند. این کدها به عنوان Open Source و تحت قوانین مختلف لیسانس های آن، مانند: BSD، GNU، MIT و... به ثبت می رسند که هریک در زمینه های مختلف و به خصوص Copyright قوانین و بندهای متفاوتی دارند.

استودیو های بازی سازی که توان طراحی و پشتیبانی بهتری دارند، این کدها را به طور رایگان و یا بر اساس قرار دادی از سازده اصلی آن (OEM) خریداری می نمایند و با اضافه کردن المان های خود به فروش می رسانند.

در تصویر بالا یک بازی OEM تحت پلتفرم موبایل را مشاهده می کنید که دو استودیو متفاوت آن را با اندکی تغییر در دو راستا داستانی متفاوت استفاده می نمایند.

شرکت هایی که از توانایی اقتصادی و پشتیبانی بهتری در زمینه فراوری نرم افزار برخوردارند، اندکی فراتر رفته و نرم افزارهای خود را به صورت کد بسته و ODM (سفارشی شده بر اساس احتیاج خریدار که در بخش سخت افزار کامل تر به آن پرداخته خواهد شد) فراوری می نمایند. تشخیص چنین نرم افزارهایی به دلیل اینکه در مبدا مورد ویرایش قرار می گیرند بسیار سخت است و در برخی موارد تنها با دسترسی مستقیم به کد آن برنامه، می توان فراوری شدن آن توسط یک سازنده OEM را تشخیص داد.

در کشور ما نیز نرم افزارهایی با موضوعات مختلف از جمله حسابداری، مدیریت پروژه و مدیریت سایت وجود دارند که اگر با آنها برخورد نموده باشید، احتمالاً می توانید تشخیص دهید که پایه و اساس یکسان اما ظاهر متفاوتی دارند و نمونه ای از استفاده کدهای نرم افزاری به صورت OEM (در صورت رعایت قوانین مربوط به فراورینمایندگان محتوا) هستند.

مصرف نمایندگاناستفاده از نرم افزارهای OEM به اندازه سخت افزار، برای کاربران چندان متداول نیست اما محصولاتی در این حوزه به چشم می خورند که در صورت احتیاج به نرم افزارهای قانونی، با توجه به قیمت بسیار پایین خود نسبت به نمونه های Retail، جلب توجه می نمایند. برای مثال، از مهم ترین محصولات نرم افزاری OEM، می توان به نسخه های مختلف ویندوز و نرم افزارهای امنیتی اشاره نمود.

با خرید این نوع نرم افزارها معمولاً تنها یک License Key دریافت می کنید و در بهترین حالت یک دیسک شامل نرم افزار به همراه چند کاغذ ساده حاوی راهنمای استفاده. دلیل محدود بودن مستندات همراه محصول به نوعی بخشی از مقررات در برگیرنده محصولات OEM است که شامل دریافت خدمات پس از فروش (پشتیبانی) از سوی فراوری نماینده اصلی (OEM) نمی گردد. در واقع این مسئولیت، به عهده شرکتی گذاشته شده که از این محصول، در سیستم های خود استفاده می نماید. در صورتی که شما به عنوان یک شخص، چنین نرم افزاری را خریداری کنید، در واقع خودتان پشتیبان نرم افزار خود هستید.

این نوع نرم افزارها معمولاً محدودیت دیگری نیز دارند و آن نحوه فعال سازی شان است که یک بار در ازای هر سیستم است. این جمله بدین معناست که شما قادر نخواهید بود از آن نرم افزار بر روی هیچ کامپیوتر دیگری بهره ببرید. از نظر فراورینماینده، شماره سریال آن نرم افزار، مخصوص قطعات یک کامپیوتر معین است اما در این بین مایکروسافت نوعی استثنا محسوب می گردد و با تماس با بخش پخشتیبانی آن می توان ویندوز OEM را بر روی کامپیوتر دیگر خود فعال کنید.

البته باید بدانید تعهدی برای انجام چنین کاری از سوی مایکروسافت یا هیچ شرکت دیگری وجود ندارد و این ریسکی است که با خرید یک نرم افزار ارزان تر (از نوع OEM) می پذیرید و در صورت تغییر سیستم خود باید مجدداً بهای آن نرم افزار را بپردازید.

در کشور ما نیز فروش لایسنس های قانونی مایکروسافت و انواع آنتی ویروس ها وجود دارد که در بیشتر مواقع با قیمت های بسیار متفاوتی نسبت به یکدیگر ارائه می شوند. این نرم افزارها بیشتر از نوع OEM هستند و شرح دقیقی از نحوه پشتیبانی سازنده و فعال سازی License مربوطه وجود ندارد.

سخت افزارهای OEM

فراوری نمایندگاندر بخش سخت افزار مفهوم OEM اندکی پیچیده تر می گردد و مفاهیمی مانند VAR و ODM نیز به میان می آید. زیرا در زمینه سخت افزار، دسترسی به منابع فراوری و عرضه قطعات بسیار پیچیده بوده و سرمایه گذاری های کلان احتیاج دارد. به همین دلیل شرکت هایی وجود دارند که با خرید محصولات OEM و بسته بندی آن با نام خود یا افزودن خدمات، آن ها را به فروش می رسانند که به آن VAR گفته می گردد. شرکت های Value added Resellers که به اختصار VAR گفته می شوند، گاهی اوقات به اشتباه OEM نیز نامیده می شوند زیرا مشتریان چنین شرکت هایی اغلب از ماهیت واقعی محصولات آنها آگاهی ندارند.

اما شرکت هایی هم هستند که خود دستی در طراحی دارند، اما امکانات فراوری ندارند. آنها بر اساس مهندسی پیشرفته خود یا در روابط بین المللی بر اساس احتیاج منطقه خود، تمامی معینات محصول نهایی را که باید توسط OEM فراوری شوند را تعریف می نمایند که به آنها Original Design Manufacturing یا به اختصار ODM می گویند.

البته بیشتر شرکت های معروف شاید در تمام دسته بندی های بالا جای گیرند؛ زیرا بیشتر فراورینمایندگان برای کامل کردن سبد کالای خود، قطعاتی را به صورت ODM سفارش می دهند، برخی را به صورت VAR تنها بسته بندی و با خدمات پس از فروش خود همراه می نمایند و فراورینماینده عمده دسته دیگری از قطعات هستند.

درباره موارد بالا می توان به شرکت های مرجع و تخصصی سازنده منابع تغذیه کامپیوتر (پاور) اشاره نمود که برای برندهای مختلفی اقدام به فراوری محصول می نمایند و سپس آن برند، محصولات را تحت نام و خدمات خود به فروش می رساند. همچنین شرکت های بزرگی نظیر Foxconn و Flextronics نیز وجود دارند که سازنده بخش اصلی بسیاری از محصولات الکترونیکی ما (گوشی، لپ تاپ و...) هستند اما بیشتر کاربران هیچ گاه نامی از آن ها نمی شنوند.

تصاویر بالا و پایین، نمونه هایی از دو منبع تغذیه (پاور) از دو برند مختلف است. همان طور که مشاهده می گردد اگر چه این دو محصول از نظر درونی شباهت های بسیاری به هم دارند و مدارهای الکتریکی، عناصر و محل قرارگیری آن ها تا حد زیادی به هم شبیه هستند، اما تحت نام دو برند کاملاً متمایز در بازار به فروش می رسند. این امر نشان می دهد شرکت اصلیِ طراح و سازنده هر دوی این برندها، یک شرکت واحد بوده است و این دو برند صرفاً سفارشی سازی های جزیی روی محصول اصلی را انجام داده اند.

مصرف نمایندگانسخت افزارهای OEM (به این معنا که در اصل برای قرارگیری در محصول یک شرکت دیگر ساخته شده اند) در بازار فراوان هستند. این محصولات قیمت کمتری دارند اما در قابلیت و کارایی هیچ تفاوتی با محصول Retail ندارند. از این رو بیشتر مورد توجه کاربران قرار می گیرند. این محصولات معمولاً برای استفاده در یک سیستم دیگر از یک شرکت دیگر ساخته شده اند اما گاهی مشاهده می گردد که به صورت تکی نیز برای فروش موجود هستند. تصویر زیر یکی از این نمونه هاست:

اما سخت افزارهای OEM هم محدودیت های خود را دارند. معمولاً هیچ نوع وسیله اضافی همراه آنها نیست، حتی اگر برای نصب و استفاده از آن ضروری باشد. به عنوان مثال پردازنده های OEM در عین نداشتن بسته بندی، هیچ نوع فن و خنک نماینده ای هم به همراه ندارند.

همچنین از نظر پشتیبانی در قبال بخش نرم افزاری آن قطعه یا تعمیر آن به عنوان خدمات پس از فروش نیز ممکن است با محدودیت هایی روبه رو باشید. در کشور ما این نوع محصولات معمولاً به عنوان کالای بدون گارانتی و یا تحت گارانتی یک شرکت ثالث به عنوان قبول نماینده تعهدات سازنده (به دلیل عدم ارتباط با سازنده اصلی در کشور) پذیرفته می گردد.

جمع بندیبا توجه به شرحات ارائه شده این سوال وجود دارد که آیا خرید یک محصول OEM ارزش این محدودیت ها و کاستی ها را دارد؟ پاسخ این سوال به احتیاج ها و کاربرد شما از آن محصول بستگی دارد. به عنوان مثال خرید یک نرم افزار OEM با وجود ریسک های مختلف فعال سازی و پشتیبانی، احتمالا بسیار به صرفه خواهد بود.

در تصویر بالا دو نسخه OEM و Retail از ویندوز 7 را مشاهده می کنید که نسخه OEM تقریباً نصف قیمت Retail فروخته می گردد. اگر از آن دسته افرادی هستید که از سیستم خود برای چند سال استفاده خواهید کرد و در صورت به وجود آمدن مشکل، تماس با بخش پشتیبانی جزء راهکارهای مد نظرتان نیست، این یک خرید عالی خواهد بود که نصف مبلغ واقعی را برای این سیستم عامل پرداخت می کنید.

نرم افزارهای آنتی ویروس هم شرایط مشابهی دارند و معمولا در نسخه های OEM حدود 20 تا 50 درصد قیمت کمتری نسبت به نسخه های Retail خواهند داشت. اما مشکل اصلی در تهیه نسخه های OEM این نوع محصولات است، به این دلیل که سازندگان چنین نرم افزارهایی تنها نسخه Retail را برای خرید پیش روی کاربر می گذارند.

در بخش سخت افزار ماجرا کمی متفاوت است و عواملی چون خارج شدن از رده فراوری و قیمت لوازم همراه که هنگام فروش به صورت OEM، حذف شده اند نیز دخیل هستند. به عنوان مثال خرید یک درایو نوری OEM که از رده فراوری خارج شده است، شاید به نظر به صرفه باشد اما در صورت خرابی قطعه ای از آن احتمالاً با عدم موجودی آن قطعه رو به رو می شوید که با قیمتی بسیار بیشتر از خود درایو، باید برای آن هزینه کرد.

اما محصولاتی مانند پردازنده های بسیار گران قیمت هم در این دسته وجود دارند که با انتها زمان فراوری خود، با قیمت بسیار ارزان تر، برای خالی کردن انبارها و جایگزین کردن با محصولات جدید به فروش می رسند که در صورت نبود احتیاج به ارتقا می توانند یک خرید ارزشمند باشند.

با آشنایی با مفاهیم OEM ، VAR و ODM اکنون باید متوجه شده باشید که یک محصول با برند X لزوماً در کارخانه های خود آن برند فراوری نشده است. بلکه این محصول می تواند بر حسب طراحی، سفارش و شخصی سازی های مدنظر یک کمپانی، توسط فراورینماینده ای دیگر فراوری گردد اما در نهایت با نام برند X و تحت خدمات این شرکت به بازار عرضه گردد. از دلایل اصلی گسترش چنین فرآیندی پیچیده بودن تکنولوژی های ساخت، هزینه بسیار بالای خطوط فراوری و پشتیبانی فروش و عرضه است که نه تنها در حوزه IT، بلکه در بیشتر محصولات مورد استفاده ما که شاید تحت نام سازنده بسیار معروفی هم باشند، مورد استفاده قرار می گیرد.

منبع : شهر سخت افزار