از ابتدا تا جهت انتهایی فراوری کتاب به قلم آدریان بولاک - صندلی و تلفن

به گزارش صندلی و تلفن، کتاب فراوری کتاب از ابتدا تا خاتمه نوشته آدریان بولاک با ترجمه محمد حسن فکری افراد را با مراحل فراوری یک کتاب آشنا می نماید.

کتاب فراوری کتاب از ابتدا تا خاتمه برای کسانی نوشته شده که گردش کار سنتی، تعریف شغل، نقش و سلسله مراتب ضعیف شده و ویراستاران خود را در ارتباط با مسائل فراوری می بینند، با فراوری کتاب سرو کار داشته یا در آن کار می نمایند. بعلاوه برای کسانی نوشته شده که به طور معمول در فراوری کتاب کار نمی نمایند و یا اصلاً تجربه نشر ندارند، اما بدون آنکه بدانند شروع کار چگونه و از کجاست می خواهند کتاب فراوری نمایند.

به اعتقاد آدریان بولاک، مؤلف این کتاب، فراوری کتاب عمیقاً ریشه در قرن بیست ویکم و فناوری های آن دارد، وی نوشته است: در حالی که می دانیم ساختار فراوری کتاب مربوط به قرون وسطی است؛ اگر چه چاپ فراتر از انتظار تغییر نموده و به این تغییر نیز ادامه می دهد، کاغذ هنوز یک ماده خام طبیعی است که از درخت به دست می آید و صحافی نیز هنوز متصل کردن فرم های کاغذ به یکدیگر برای فراوری یک جلد کتاب است.

آدریان بولاک کتاب خود را در دو بخش تألیف نموده است؛ بخش نخست درباره مدیریت پروژه و فراوری با نگاه راهبردی و عملیاتی و بخش دوم درباره مواد خام و فرایند هایی است که مواد خام را به کتاب تبدیل می نمایند.

مولف در این کتاب به پروژه انتشاراتی، به عنوان فعالیت های ویژه نشر نگاه نموده و نوشته است: در یک پروژه انتشاراتی، فعالیت های ویژه شامل تمام فرایند نشر می شوند: نقطه شروع از تالیف، سپس ویرایش، طراحی، چاپ و صحافی، بازاریابی، تبلیغات تا توزیع محصول که هدف نهایی فراوری یک کتاب است.

در بخش نخست کتاب حاضر خوانندگان با طول عمر پروژه و چاپ و نشر نیز آشنا می شوند. از منظر بولاک پروژه با امضای قرارداد شروع می گردد و با معرفی محصول در روز انتشار سرانجام می یابد. این مؤلف درباره طول عمر پروژه می نویسد: برای فراوری، شروع پروژه براساس چگونگی درگیر شدن در فعالیت های نقطه شروع مثل تالیف، ویرایش، طراحی، ارائه راه چاره، اطلاعات و برآورد قیمت متفاوت خواهد بود؛ و سرانجام آن، تحویل محصول به انبار و پذیرفتن آن است.

در فصل دوم نویسنده به مدیریت فراوری پرداخته است. بولاک در ابتدای این فصل به طرح این پرسش پرداخته است که: فراوری چه کاری انجام می دهد؟ در پاسخ به این پرسش نوشته است: کار فراوری، مدیریت تبدیل درون داد به برون داد با استفاده از یک مجموعه فرایند است (که معمولاً از طریق تامین نمایندگان مواد و خدمات ارائه می شوند) به صورتی که تعداد مورد احتیاج از کتاب در زمان مناسب و با کیفیت استاندارد در دسترس قرار گیرد. مدیریت فراوری، مثل مدیریت پروژه است: فراوری یک کتاب یک پروژه است که باید تعریف شده، برنامه ریزی، اجرا، نظارت و کنترل گردد و پس از تکمیل شدن، پرونده آن بسته گردد. مدیریت فراوری وظیفه مدیریت پروژه را برعهده دارد.

بولاک اعتقاد دارد، برای محصول (کتاب) باید برنامه ریزی کرد. از منظر وی، کتاب در شکل خود قابل تشخیص است، اما اغلب آن ها جدا از جلد و روکش، یکسان به نظر می رسند. هر کتاب حاصل مجموعه تصمیم های ناشر است. بعضی از این تصمیم ها از طریق انتشارات گرفته می شوند و مربوط به محتوای آن و شکل ظاهری صفحات هستند؛ تصمیم های دیگر مربوط به چگونگی ظاهر و فیزیک و کیفیت کتاب هستند. اگر چه محتوا، طراحی و ظاهر کتاب به یکدیگر وابسته هستند، اما علاقه واحد فراوری عمدتا به ظاهر و کیفیت آن مربوط می گردد.

روش برآورد قیمت، از جمله مهمترین مباحث در فراوری و چاپ کتاب است. در بخشی با همین عنوان نویسنده به این موضوع پرداخته است. خوانندگان در این بخش با برآورد قیمت از سوی ناشر آشنا می شوند و این امر را به عنوان یک سرمایه در معین هزینه های کلی و هزینه های هر جلد کتاب را از نظر می گذرانند. بولاک دراین باره نوشته است: گاهی اوقات که قیمت واحد کالا بسیار زیاد باشد وسوسه می شویم تا با افزایش شمارگان آن را کاهش دهیم. البته قیمت واحد کاهش خواهد یافت، اما سرمایه گذاری افزایش یافته و تعداد نسخه های چاپی نیز بالاتر خواهد رفت. اغلب در این موارد ناشران با تعداد زیادی کتاب روبرو می شوند که فروش نمی رود، اما برای فراوری آن ها هزینه شده است. عاقلانه تر این است که با روش مهندسی ارزش و هزینه، قیمت واحد کالا را پایین بیاوریم.

اجرای برنامه، پیش از چاپ دو فصل سرانجامی بخش نخست را تشکیل می دهد. در فصل سرانجامی خواننده با فرایند هایی سروکار دارد که محتوای کار مؤلف را یا به کتاب کاغذی تبدیل می نماید یا به صورت محصول الکترونیک، در قالب های قابل استفاده در تلفن های همراه، کتا بخوان های الکترونیک و یا صفحات وب در می آورد. بولاک، فرایند ها و مواد خام را عنوان بخش دوم کتاب خود قرار داده است. در این بخش موادخام، چاپ، صحافی در امر فراوری کتاب از سوی نویسنده آنالیز شده است. بولاک در این بخش خوانندگان را با موادخام تشکیل دهنده کتاب از کاغذ تا مسائل محیطی آشنا نموده است.

چاپ افست، دیجیتال، برجسته و گود از جمله انواع چاپ هایی است که نویسنده در این بخش به آن اشاره نموده و نوشته است: ما اکنون به دو راهی جهت حرکت محتوای فراوریی خود رسیده ایم. می توانیم آن را به همین شکل نگه داشته و جهت دیجیتال را طی کنیم تا ظاهر کار به صورت پیکسل بر روی یک مانیتور یا کتابخوان الکترونیک نمایان گردد و یا جهتی را در پیش بگیریم که ظاهر کار به شکل چاپ یعنی اثر مرکب و تونر بر روی کاغذ باشد.

کتاب حاضر در واقع، حاصل کوشش یکی از دست اندرکاران صنعت چاپ و نشر دنیا است که سال ها در زمینه انتشار کتاب های باارزش دانشگاهی کوشش نموده است. آدریان بولاک که خود استاد آموزش برنامه های نشر در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد است دانشگاه آکسفورد است، سال ها مشاور انتشارات این دانشگاه نیز بوده است.

نگاه دقیق نویسنده به فراوری کتاب به عنوان یک پروژه از شروع تا خاتمه و آنالیز مطالعات موردی بر اساس تجربه های فردی، تفکر عمیق تری را طلب می نماید. بعلاوه نگاه تیزبین او به مواد خامئ مورد احتیاج و فرآیند های مختلف چاپ کتاب، می تواند یاری شایانی به آگاهی بیشتر ناشران ایرانی برای فراوری محصولات خوب و فاخر بکند.

کتاب 247 صفحه ای فراوری کتاب؛ از ابتدا تا خاتمه با ترجمه محمدحسن فکری، در سال 93 از سوی انتشارات ویژه نشر، منتشر و راهی بازار کتاب ایران شده است.

صندلی و تلفن فرهنگی هنری ادبیات