کاپادوکیا و 16 جاذبه دیدنی این شهر سنگی - صندلی و تلفن

به گزارش صندلی و تلفن، منظره کاپادوکیا شامل گستره وسیعی از سنگ های آتشف شانی نرم است که به واسطه فرسایش، به برج ها، مخروط ها، دره ها و غارها تبدیل شده اند. کلیساهای کنده شده در دل سنگ و تونل های درهم پیچیده زیرزمینی که یادگار دوره های بیزانس و اسلامی هستند، در سرتاسر این منطقه پراکنده شده اند.

سفالینه ها و ابزار نوسنگی که در کاپادوکیا یافت شده اند، به حضور انسان های اولیه در این منطقه دلالت دارند. کاوشگران در شهر نو کولتپه (Kültepe) به بقایای شهر هیتی آشوریِ کانش (Kanesh) رسیده اند که قدمت آن به هزاره سوم قبل از میلاد باز می گردد. ده ها هزار لوح سفالی از بقایای یک گروه بازرگان آشوری در کانش، جزو قدیمی ترین اسناد نوشتاری یافت شده در ترکیه هستند.

نخستین نشانه ها از نام کاپادوکیا به قرن ششم پیش از میلاد برمی گردد؛ در آن موقع یک ساتراپ (فرماندار هخامنشی) ایرانی بر اشراف فئودال کاپادوکیا حکمرانی می کرد و آتشکده های زرتشتیان همه جا دیده می شدند. این منطقه به خاطر زمین ناهموار و محصول کشاورزی نسبتا کم خود در روزگار باستان کمتر توسعه یافت و فقط چند شهر مهم داشت.

اسکندر کبیر از کاپادوکیا عبور کرد، اما سربازان را تحت فرماندهی ژنرال پردیکاس فرستاد (سال 322 قبل از میلاد). بعد از مرگ اسکندر، جنگی بر سر قدرت درگرفت و کاپادوکیا به دست سلسله سلوکیان افتاد، اما یک سلسله اشرافی محلی از ساتراپ های (شهربان) ایرانی همچنان حکومت می کرد و بر آئین مذهبی ایرانی تأکید می شد. کاپادوکیا پس از پیروزی رومی ها در ماگنزی با روم بیعت کرد و علی رغم حملات پنتوس ها و ارمنی ها در نخستین قرن قبل از میلاد، همچنان وفادار باقی ماند. کاپادوکیا به عنوان کشوری تحت حکومت روم باقی ماند، تا آنکه امپراتور تیبریوس در سال 17 پس از میلاد آن را به خاطر احاطه اش بر گذرگاه های استراتژیک در کوه های توروس ضمیمه کرد.

این منطقه برخورد زودهنگامی با مسیحیت داشت. کتاب اعمال رسولان (The Acts of the Apostles) می گوید که یهودیان کاپادوکیایی هنگام هبوط روح القدس در روز عید پنجاهه در اورشلیم بودند (اعمال، 2، 9)، و نامه اول پطرس (First Epistle of Peter) هم کاپادوکیا را جزو جوامع مسیحی رنج دیده در آسیای سغیر می داند (نامه اول پطرس، 1،1). در قرن چهارم سه قدیس کاپادوکیایی، به نام های بازیل کبیر (Basil the Great)، گریگوری نیسا (Gregory of Nyssa) و گریگوری نازیانزنوس (Gregory of Nazianzus)، با نوشته هایشان نقش مهمی در شکل گیری تفکر مسیحیت، رد آریانیسم و توضیح اصول تثلیث ایفا نمودند.

موقعیت کاپادوکیا در شرقِ امپراتوری بیزانس، باعث شده بود به راحتی موردتهاجم دیگران قرار بگیرد. حملاتی از سوی قبایل مختلف طی قرن پنجم میلادی، آنها را به فکر ساخت استحکامات سنگین تری در این منطقه انداخت. در سال 611 میلادی، تاخت وتاز سپاه ساسانی، مرکز کاپادوکیا، یعنی قیصریه (Caesarea) را ویران کرد. حملات عرب ها به کاپادوکیا نیز از قرن هفتم آغاز و تا قرن دهم میلادی ادامه یافت. احتمالا طی همین دوران بی ثباتی بود که غارها و تونل های بزرگ کاپادوکیا به دست انسان ساخته یا سازه های موجود توسعه یافتند تا به عنوان پناهگاه استفاده شوند. بااین حال، معین تاریخ دقیقِ ساخت آنها سخت است.

کاپادوکیا در قرون دهم و یازدهم میلادی دوران صلحی را تجربه کرد که منجر به رونق در ساخت وساز کلیساها و صومعه های سنگی شد. بسیاری از کلیساهای به جای مانده از این دوره، تزئینات فراوانی دارند. پس از آنکه ترک های سلجوقی در سال 1071 سپاه بیزانس را در نبرد ملازگرد شکست دادند، کاپادوکیا تحت کنترل آنها عایدی و امپراتوری بیزانس برای همواره این منطقه را ازدست داد.

امروزه نام کاپادوکیا به طور معمول در صنعت گردشگری برای اشاره به منطقه ای استفاده می گردد که تقریبا از قیصریه تا آق سرای کشیده شده؛ جایی که بیشترین تعداد آثار تاریخی را می توان در آن یافت. پربازدیدترین جاذبه های کاپادوکیا عبارت اند از شهر زیرزمینی درینکویو، شهر زیرزمینی کایماکلی و پارک ملی گوریمه؛ منطقه ای که پر از کلیساها و خانه های سنگی است. پارک ملی گوریمه و دیگر مکان های سنگی در این منطقه در سال 1985 به عنوان منطقه میراث دنیای یونسکو ثبت شدند.

در ادامه این مقاله، 16 مورد از جاذبه های تماشای منطقه کاپادوکیا را معرفی می کنیم.

1. موزه فضای باز گوریمه

درست بیرون روستای گوریمه، می توان موزه فضای باز گوریمه (Göreme Open-Air Museum) را دید که منطقه ای تحت حفاظت یونسکو، و مجموعه ای از کلیساها و صومعه های سنگی است که نقاشی های شگفت انگیزی را در خود جای داده اند. این مجموعه 10 تا 12 قرن قدمت دارد و به همان دورانی برمی گردد که کاپادوکیا مرکز دینی مهمی برای بیزانس محسوب می شد. چندین کلیسا در این مجموعه وجود دارند، اما مهم ترین شان عبارت اند از کلیسای سیب (Elmalı Kilise)، که فرسکو یا دیوارنگاره معراج حضرت عیسی (ع) بالای درب آن است؛ کلیسای سنت باربارا (Azize Barbara Şapeli) با دکوراسیون داخلی قرمزش؛ کلیسای مار (Yılanlı Kilise)، با دیوارنگاره هایی از سنت جورج و دیوارنگاره های جالبی از اونوفریوس؛ کلیسای تاریک (Karanlık Kilise) با دیوارنگاره های بازسازی شده و کلیسای قلاب (Tokalı Kilise) با دیوارنگاره های خیره نماینده ای که کل فضای طاقی اتاق را پوشش می دهند. این موزه یکی از برجسته ترین تماشای های ترکیه و مهم ترین جاذبه گردشگری کاپادوکیاست.

2. گوریمه

گوریمه (Göreme) بسیار مجذوب نماینده و تماشای است و چندین مجله معتبر حوزه گردشگری، آن را یکی از زیباترین روستاهای دنیا دانسته اند. نیمی از این روستا در خاک دفن شده و نمای خانه های سنگی اش، هزارتوی اتاق های غاری را در دل خود پنهان نموده اند. تورهای بالون هوای گرم، برای بیشتر بازتماشامایندگان تفریح اصلی به شمار میرود. این بالون ها هر روز صبح به آسمان گوریمه می فرایند و در حومه این روستا برفراز دره ها به گشت وگذار می پردازند. کلیسای چشم شیطان (El Nazar Kilise) و کلیسای پنهان (Saklı Kilise) هر دو در موز کادسی (Müze Caddesi)، در فاصله کمی از موزه فضای باز گوریمه واقع شده اند.

3. شهر زیرزمینی کایماکلی

برای نخستین بار در عصر برنز دوره هیتی ها بود که ساکنان این منطقه آغاز به کندن شهرهای زیرزمینی کاپادوکیا از دل زمین کردند؛ اما این شهرها برای تاریخچه بیزانسی خود (در قرون ششم و هفتم میلادی) معروف هستند، همان زمانی که مسیحیان این منطقه مجبور شدند به مدت طولانی برای فرار از حمله اعراب و ایرانی ها، زیر زمین زندگی نمایند. شهر زیرزمینی کایماکلی (Kaymaklı Underground City) بزرگ ترین شهر زیرزمینی کاپادوکیا، با هزارتویی از اتاق هاست که با تونل هایی به هم وصل شده اند و هشت طبقه هم دارد. بازتماشامایندگان می توانند در چهار طبقه از این طبقات به گشت وگذار بپردازند. گشتن زیر زمین در شبکه تودرتویی از تونل ها، تجربه فوق العاده ای است، اما آنهایی که ترس از فضاهای تنگ و محصور دارند باید بدانند که برخی از این تونل ها بسیار تنگ هستند.

4. موزه فضای باز زلو

قدم زدن در موزه فضای باز زلو (Zelve Open-Air Museum) با صخره های سنگی که پر از سکونتگاه هایی غاری است، شما را به سفری در دل زمان و به کاپادوکیای قدیم می برد. زندگی در این منطقه از قرن نهم میلادی به عنوان صومعه آغاز شد و تا قرن بیستم هم به عنوان یک روستای پررونق ادامه داشت. این روستا به خاطر خطرات ناشی از فرسایش و ریزش سنگ، در سال 1952 تخلیه شد. اکنون کل روستا به موزه تبدیل شده است. دو مکان مذهبی جالب در این منطقه هست که باید آنها را دید؛ یکی کلیسای انگور (Üzümlü Kilise) که سالم به جای مانده و یک مسجد سنگی چشم نواز. اما لذت واقعی در این محل عبور از راه های پرپیچ وخم صخره ای، کاوش فضای داخلی خانه های غاری که با دود آتش سیاه شده اند و تماشای چشم انداز ها فوق العاده اطراف است.

5. شهر زیرزمینی درینکویو

شهر زیرزمینی درینکویو (Derinkuyu Underground City) عمیق ترین پناهگاه زیرزمینی کاپادوکیاست و مسیحیان اولیه، از این شهر هم مانند کایماکلی، برای فرار از حملات استفاده می نموده اند. این تونل ها همین طور که پایین و پایین تر می فرایند، تنگ و تنگ تر می شوند. در این هزارتوی زیرزمینی محلی غارمانند ویژه مراسم دینی و محل هایی برای زندگی و انبار وجود دارند که می توان در آنها به کاوش پرداخت. سیستم تهویه هوای ماهرانه ای را که ساکنان درینکویو استفاده می کردند هم می توان دید. شهرهای زیرزمینی درینکویو و کایماکلی آن قدر به هم نزدیک هستند که می توان در یک روز از هر دو بازدید کرد، اما اگر می خواهید فقط یکی را ببینید، باید بدانید درینکویو کمتر موردتوجه گروه های بزرگ گردشگری است؛ بنابراین در آنجا بهتر می توانید بدون هیچ گونه مزاحمتی در تونل ها گشت وگذار کنید.

6. دره های سرخ و رُز

زیباترین دره های درهم تنیده کاپادوکیا (Red and Rose Valleys) بین دو روستای گوریمه و چاووشین (Çavusin) واقع شده اند. تپه های سنگی به رنگ های صورتی و زرد و نارنجی که از انفجارهای آتش فشانی و هزاران سال فرسایش باد و آب به وجود آمده و در سرتاسر منطقه کشیده شده اند. بین این صخره ها، کشاورزان محلی هنوز هم از باغ های سرسبز و زمین های سبزی کاری شده نگهداری می نمایند. کلیساهای پنهان و مخفیگاه های راهبان هم که به دوره بیزانس برمی گردند، در دل سنگ ها تراشیده شده اند.

ده ها جهت پیاده روی در این منطقه، فرصت فوق العاده ای را فراهم می نمایند تا کتانی هایتان را بپوشید و به دل کوه بزنید. سه جاذبه خاص در دره رز عبارت اند از کلیسای ستون دار (Kolonlu Kilise)، کلیسای صلیب (Haçlı Kilise) با صلیب بزرگش که در سقف غار کنده کاری شده و کلیسای سه صلیب (Uç Haçlı Kilise) با کنده کاری های سقفش که به طرز شگفت انگیزی حفظ شده اند و دیوارنگاره های جالب که البته به شدت آسیب دیده اند.

7. دره ایهلارا

دره ایهلارا (Ihlara Valley) دره باریک و سرسبزی است که در انتهای معبر عمیق 100 متری، در جنوب غربیِ کاپادوکیا واقع شده و دل هر عاشق طبیعتی را می برد! این دره که با صخره های ناهموار و شیب دار احاطه شده، بهشتی پر از درختان بلند سپیدار و زمین های کشاورزی حاصل خیز، در کنار رودخانه پرآب ملندیز (Melendiz River) است که از روستای ایهلارا تا روستای سلیم (Selime)، 14 کیلومتر طول دارد. اینجا در طول دوران امپراتوری بیزانس، محل موردعلاقه جوامع راهبان هرمسی بود که کلیساها و صومعه ها را در دل صخره ها می کندند و کنج عزلتی برای خودشان دست وپا می کردند. کلیساهای زیادی در این جهت وجود دارند، اما کلیسای معطر (Kokar Kilise)، کلیسای مار (Yılanlı Kilise) و کلیسای سنت جورج (Kirk Dam Altı Kilise) از تماشای ترین کلیساهای این مجموعه هستند. در روستای سلیم، قله سنگیِ صومعه سلیم (Selime Monastery) هم جزو تماشای هاست.

8. چاووشین

جاذبه های اصلی در روستای زیبای چاووشین (Çavusin)، دو کلیسای بیزانسی دوست داشتنی هستند. در ورودیِ شهر، کلیسای چاووشین (Çavusin Church) واقع شده است که به خاطر اینکه در اوایل قرن بیستم به عنوان لانه کبوتر استفاده می شده، به کیسای خانه کبوتر بزرگ هم معروف است. این کلیسا دیوارنگاره های خیره نماینده ای دارد. پس از پیاده روی به سمت بالا و برفراز مجموعه ای از خانه های متروکه، به مرکز روستایی قدیمی می رسیم که کلیسای سنت جان باپتیست (Church of St. John the Baptist) در آنجا واقع شده است. این کلیسا را قدیمی ترین کلیسای کاپادوکیا می دانند و شباهت های آن به قصرهای سلطنتی و ستون های ضخیمش بسیار تماشایی هستند.

9. سوگانلی

دره های دوقلوی سوگانلی (Soǧanlı) پر از قله های سنگی هرم شکلی هستند که برای نخستین بار در دوره رومی ها توخالی شدند. در آن موقعی که امپراتوری بیزانس به اوج شکوه خود رسیده بود، سوگانلی به مرکز بزرگ مسیحیت تبدیل شد، و قله های سنگی اش صومعه هایی برای گوشه نشینیِ راهبان بودند. برترین دیوارنگاره های حفظ شده این مجموعه، در کلیسای کلاه سیاه (Karabaş Kilise)، کلیسای مار (Yılanlı Kilise) و کلیسای پنهان (Saklı Kilise) قرار دارند.

سوگانلی جای فوق العاده ای برای گردشی یک روزه است. جاده ای که به این مکان می رسد، پر از روستاهای متروکه و اماکن تاریخی جالب است. دو مورد از برترین جاذبه های سوگانلی عبارت اند از صومعه کسلیک (Keslik Monastery) مربوط به دوران بیزانس و خرابه های باستانی رومن سوبسوس (Roman Sobesos).

10. پاشابگ

دره پاشابگ (Paşabaǧ) قله هایی سنگی به شکل قارچ دارد که باعث شده به یکی از معروف ترین تماشای های کاپادوکیا بدل گردد. در اوایل دوره بیزانس، گروهی مذهبی که ملتزمین سنت سیمئون استایلایتز (St. Simeon Stylites) بودند، زندگی خود را وقف آیین ستون نشینی در اینجا کردند. اما به جای ستون، اتاقک هایی در بالای قله ها کندند تا بتوانند در تنهایی به عبادت بپردازند. یکی از اتاقک های این راهبان را هنوز هم می گردد دید. سفر به دره پاشابگ را می توان با بازدید از موزه فضای باز زلو ترکیب کرد. این دو محل تقریبا دو کیلومتر از هم فاصله دارند و در یک جهت واقع شده اند.

11. اوچیسار

روستای اوچیسار (Uçhisar) در دژ سنگی عظیمی قرار گرفته که پر از تونل و غار است. این دژ سنگی هم درست مانند شهرهای زیرزمینیِ این منطقه، روستاییان را در دوران رومی ها و بیزانس، از خطر مهاجمان درامان نگه می داشت. می توان از این قلعه تا نوکِ آن بالا رفت و از آنجا چشم انداز پانارومای خیره نماینده ای را از دره هایی که روستا را احاطه نموده اند، تماشا کرد. اوچیسار نقطه آغاز خوبی برای پیاده روی در دل دره ها هم هست. به ویژه جهتهای پیاده روی در دل دره کبوتر (Pigeon Valley) و دره سفید (White Valley) که به گوریمه می رسند و در این جهت صحنه های چشم نوازی را می توان تماشا کرد.

12. آوانوس

آوانوس (Avanos) شهر شلوغی در نزدیکی رود قزل ایرماق (Kızılırmak River) است. بخش قدیمی تر این شهر هزارتویی از خیابان های سنگ فرش شده دارد که عمارت های بزرگ و متروکه عثمانی در آنها واقع شده اند. اصلی ترین جاذبه آوانوس، هنر سفال گری آن است. این شهر تاریخچه ای از صنعت سفال گری دارد که قدمت آن به دوره هیتی ها می رسد. امروزه هم مانند آن موقع، صنعتگران محلی از خاک رس قرمزِ رودخانه قزل ایرماق برای ساختن سفال ها استفاده می نمایند. کارگاه ها و مغازه های سفال در خیابان اصلیِ شهر و کنار رودخانه قرار دارند. بسیاری از صاحبان این کارگاه ها اجازه می دهند کارشان را از نزدیک ببینید و حتی خودتان هم دستی به کار ببرید.

موزه نو شهر، به نام موزه گورای سرامیک (Guray Ceramic Museum) مجموعه شگفت انگیزی از سرامیک از سرتاسر ترکیه را در خود جای داده است. مکان این موزه هم ارزش تماشا را دارد؛ مجموعه ای از غارها که زیر کارگاه سفال گورای (Guray Pottery Workshop) کنده شده اند.

13. صومعه نقره قدیمی

صومعه نقره قدیمی (Eski Gümüşler Monastery) تقریبا در 10 کیلومتری شمال غربیِ شهر نیگده (Niǧde) در جنوب کاپادوکیا واقع شده است. این کلیسای سنگی دیوارنگاره های بسیار چشم نوازی دارد که هیچ چیز کم از دیوارنگاره های کلیساهای معروف تر نزدیک گوریمه ندارند. قدمت این نقاشی ها به قرن یازدهم میلادی بازمی گردد و موضوع شان عید تبشیر و مریم مقدس با عیسی (ع) در کنار جبرئیل و میکائیل است. مجموعه ای از تونل ها هم هستند که اخیرا بازسازی و به روی گردشگران گگردده شده اند. البته در برخی قسمت ها کمی تنگ هستند، اما گشت وگذار در آنها بسیار جالب است.

14. قیصریه

بسیاری از مسافران ترکیه، در جهتشان به سمت فرودگاه یا برعکس، صرفا نگاهی گذرا به قیصریه (Kayseri) می اندازند، اما این شهر پرتکاپو بناهای تاریخی فراوانی از دوره های سلجوقی و عثمانی را در خود جای داده است که برای علاقه مندان به تاریخ بسیار مجذوب نماینده هستند. قلعه (Citadel) درست در مرکز شهر، در میان مغازه های مدرن و خیابان های شلوغ قرار گرفته است. سیفته مدرسه (Çifte Medrese) که به خوبی هم حفظ شده، در میمار سینان پارکی (Mimar Sinan Parkı) واقع شده است؛ این مدرسه یکی از نخستین مدارس پزشکی در دنیا بوده که اکنون به موزه تمدن سلجوقی (Mimar Sinan Parkı) تبدیل شده است. این موزه مجموعه زیبایی از مصنوعات، از منسوجات گرفته تا سرامیک و آثار سنگی را در خود جای داده است. موزه باستان شناسی قیصریه (Kayseris Archaeological Museum) هم تماشای های زیادی از محل های حفاری کولتپه دارد. کوه ارجیس (Mount Erciyes) هم از هر جای شهر دیده می گردد. این کوه که بلندترین نقطه کاپادوکیاست، فاصله کوتاهی از شهر دارد و دامنه های برفی آن برای اسکی عالی هستند. درست در جنوب شرقی آن، کاروانسرای سلطان هانی (Sultanhanı)، یادگار دوران سلجوقی واقع شده است. در ادامه جهت کاروانسرا هم می توانید سری به سیواس (Sivas) بزنید.

15. حاجی بکتاش

حاجی بکتاش (Hacibektaş) محل زیارت پیروان طریقت بکتاشیه است؛ طریقتی که حاجی بکتاش ولی، عارف و صوفی ایرانی، آن را پایه گذاری نموده است. این موزه محل عبادت بوده و آرامگاه حاجی بکتاش ولی هم در آن واقع شده است؛ علاوه براین، تماشای های جالبی از این طریقت هم در این موزه به نمایش گذاشته شده اند.

در جهت بین شهرهای نوشهر (Nevşehir) و حاجی بکتاش (Hacibektaş)، روستای گلشهر (Gulşehir) قرار گرفته که دو جاذبه تماشای دارد. صومعه سنگیِ آچیک سارای (Açık Saray) که احتمالا در قرون ششم و هفتم میلادی راهبان از آنها استفاده می کردند که اتاق های جالبی در دل غارها دارند. کمی که در این جهت پیش می روید، کلیسای سنت ژان متعلق به قرن سیزدهم واقع شده است که علی رغم برخورداری از دیوارنگاره های رنگارنگ باشکوه و به خوبی حفظ شده، کمتر موردتوجه بازتماشاماینده ها قرار می گیرد.

16. اورگوپ

اورگوپ (Ürgüp) تماشای های زیادی ندارد، اما خیلی از گردشگران کاپادوکیا، به خاطر هتل ها و رستوران های خوبش، آنجا را برای ماندن انتخاب می نمایند. بناهای به جا مانده از دوره سلجوقی عبارت اند از مسجد کرمان اوغلو (Karamanoǧlu Mosque) که قدمت آن به قرن سیزدهم برمی گردد و همین طور آرامگاه آلتی کاپی توربسی (AltıKapı Türbesi) که به وسیله یک شاهزاده سلجوقی برای خانواده اش ساخته شده است. بخش قدیمی شهر که با تپه ای از مرکز مدرن آن جدا شده هم خانه های سنگی زیبایی از دوران عثمانی دارد که بسیاری از آنها به خوبی بازسازی شده و اکنون به هتل تبدیل شده اند.

در همان نزدیکی روستای کوچک مصطفی پاشا (Mustafapaşa) واقع شده که تا تبادل جمعیت سال 1923 با یونان، جامعه ای مرکب از یونانی ها و ترک ها را در خود جای داده بود و بسیاری از خانه های سنگی قدیمیِ آن در امتداد خیابان های خلوت سنگ فرش شده، از ساکنان یونانی آن به جا مانده اند. کلیسای آجیوس کونستانتینوس النی (Agios Konstantinos-Eleni) درست در مرکز این شهر واقع شده و کلیسای آیوس واسیوس (Ayios Vasilios) قرن دوازدهمی هم بالای تپه قرار گرفته است. چند کلیسای غاری کوچک هم بیرون از شهر در دره صومعه (Monastery Valley) وجود دارند.

منبع:چطـور